Street art is in Florence, net als op veel andere plekken, nog steeds controversieel. Wat door sommigen wordt gezien als vernieling of bekladding, is voor veel anderen een nieuwe vorm van kunst. De afgelopen jaren heeft street art in Florence een vlucht genomen. Er zijn steeds meer en professionelere kunstenaars actief. Bovendien verandert het werk dat je kunt aanschouwen continu, doordat de meeste street art vroeg of laat weer verdwijnt. Zo blijft er altijd wat te ontdekken. Ik neem je mee langs een paar van de grote namen in de Florentijnse straatkunst. Maar we beginnen bij het begin.
Madonnari: kunstenaars die op straat werken
De Madonnari kun je misschien wel de oorspronkelijke straatkunstenaars noemen. Deze van oorsprong rondtrekkende artiesten zijn genoemd naar het onderwerp dat ze op straat tekenden: Madonna. De eerste bronnen die we kennen en die verhalen over deze kunstenaars dateren uit de 16e eeuw, maar beeldmateriaal van hun werk komt uiteraard van veel later. De Madonnari maakten en maken gebruik van zogenaamde ‘arme materialen’ om mee te werken. Krijt op straat, dat na een regenbui of na vele voetstappen vanzelf weer verdween. Ze leefden van fooien. Inmiddels vind je deze groep kunstenaars op vele plaatsen in Italië. In Florence hebben ze speciale vakken waar ze hun werk kunnen doen. Je vindt ze tussen de Mercato del Porcellino en het Piazza della Repubblica in de Via Calimala.
De verkeersborden van Clet
Clet is een van de eersten die de openbare ruimte als canvas ging gebruiken. Deze Fransman voorziet inmiddels al heel wat jaren de verkeersborden in Florence van stickers waardoor ze een geheel nieuwe ‘betekenis’ krijgen. Inmiddels heeft hij een studio in de wijk San Niccolò waar je werk kunt bewonderen en souvenirs van zijn werk kunt kopen. Voor Clet zijn verkeersborden ene universeel communicatiemiddel waardoor ze bij uitstek geschikt zijn als kunstwerk. Daarnaast is zijn kunst ook een vorm van kritiek op de eindeloze hoeveelheid verkeersborden die je in Florence vindt. Hij vind ze ondemocratisch en vervuilend voor het straatbeeld. Door de stickers gebruikt hij ze om iets nieuws te maken. Clet was dan ook een van de allereersten om de strijd met de autoriteiten aan te gaan over de vraag wat wel en geen kunst is . Na zijn werk heel vaak verwijderd te hebben, ziet de Florentijnse overheid inmiddels ook de waarde wel in en laten ze nieuwe werken van hem over het algemeen met rust.
Kunst met een boodschap van Exit/Enter
Een ander die zijn positie in Florence heeft moeten bevechten is Exit/Enter. Deze kunstenaar is opgeleid aan de kunstacademie van Florence en begon een aantal jaar geleden zijn ‘omino’ op verschillende plekken achter te laten. Inmiddels is zijn kunst uitgegroeid tot veel meer dan alleen dit mannetje. Zijn werk vind je terug in heel veel internationale steden, waaronder in Amsterdam!
Zijn kunst staat -met een knipoog- symbool voor de dromen en angsten van de moderne mens. Hij laat zijn werk achter als de meeste mensen inderdaad dromen; ’s nachts gaat hij op pad om zijn kenmerkende tekeningen gesigneerd met .K achter te laten.
Blub: Kunst kan zwemmen
Internationaal inmiddels ook heel bekend, maar oorspronkelijk Florentijns, is Blub. Of Blub: kunst kan zwemmen, zoals zijn tagline luidt. De bekende personages tegen een blauwe achtergrond met duikmaskers op vormen al jaren een vertrouwd beeld in de Florentijnse straten. De symboliek van de maskers schuilt in de metafoor die de werken vormen voor het leven. Met een masker op zie je immers beter onderwater en zie je ook dat wat vaak verborgen blijft. Ook de naam Blub heeft een eigen betekenis. Het staat voor het geluid dat bubbels maken en dat universeel door iedereen begrepen wordt.
Blub maakt altijd gebruik van plantaardige lijm en brengt de prints van zijn werken alleen aan op plekken waar ze ook weer makkelijk verwijderd kunnen worden als dat nodig is. Hierdoor verdwijnen zijn werken (helaas) wel regelmatig en moet je de laatste tijd een stuk beter speuren om nog posters van hem te vinden.
De powervrouwen van Lediesis
Lediesis is sinds een aantal jaar actief in Florence en fleurt blinde ramen en bogen op met knipogende powervrouwen. Deze superwomen zijn een initiatief van twee vriendinnen die als doel hebben krachtige, onafhankelijke vrouwen in de spotlights te zetten. Ze willen hiermee een positieve boodschap van groei uitdragen. De dames op de posters geven een vette knipoog aan wie voorbij loopt, waardoor je een beetje onderdeel van het kunstwerk wordt. Inmiddels horen er ook een paar ‘super men’ bij hun collectie, maar het zijn de vrouwen die de boventoon blijven voeren.
Over illegaliteit van street zijn de kunstenaressen duidelijk; street art is geen vandalisme maart voegt juist wat toe aan het straatbeeld. We vinden grote advertenties in de openbare ruimte geen probleem, dus waarom zou street art dat wel zijn?
Rood en wit van Yuri
Yuri ondertekent zijn werk met zijn naam in het cyrillisch. Door die handtekening in combinatie met zijn naam denken veel mensen dat de kunstenaar Russisch is. Dat is niet het geval. Zijn echte naam is Yuri, maar in plaats van uit Moskou komt hij uit Le Marche. Zijn ouders waren toegewijde leden van de communistische partij in Italië toen hij geboren werd en in hun kringen was het in de mode kinderen een Russisch klinkende naam te geven. Als kunstenaar komt iets van deze achtergrond hem van pas. Yuri werkt in rood, wit en zwart. Geïnspireerd door onder anderen de Sovjet propaganda uit de jaren ’30.
In vrijwel al zijn werk zijn fietsen te zien. Hiermee wil hij het gebruik van de fiets stimuleren zodat steden en uiteindelijk de wereld steeds duurzamer wordt. Ook zijn veel van zijn werken zelfportretten. Niet omdat Yuri een enorme ijdeltuit is, maar omdat zijn spiegelbeeld het meest praktisch is om te gebruiken als hij inspiratie zoekt voor gezichten.
Briefjes met een boodschap: Post Hit
Een van de meest recente nieuwe bewegingen binnen de street art in Florence zijn de mensen achter Post Hit. Door de hele stad laten zij -je raadt het al- post-its achter met grappige, korte boodschappen. Doel van de briefjes? Een lach op je gezicht toveren en wat vrolijkheid brengen. En dat lukt! Door de boodschappen proberen ze daarnaast degene die de boodschap ziet op een andere manier naar het object waarop het briefje is geplakt te laten kijken.
Het is hele praktische street art die voor iedereen te begrijpen is en die op verschillende manieren de interactie zoekt. Er is immers degene die het briefje vindt, maar daarna zijn er ook mensen die ze verzamelen en/of er foto’s van maken. Hierdoor gaan de boodschappen op sociale media (opnieuw) circuleren. Kunst die altijd in beweging is dus!
Het grote werk: Jorit en JR
Jorit is een Napolitaanse kunstenaar met Nederlandse en Italiaanse roots. Zijn werken zijn enorme muurschilderingen op grote gebouwen. Levensechte portretten van mensen die bij zijn ’tribe’ horen. In Firenze vind je buiten het centrum twee van zijn werken. Een portret van Nelson Mandela en een van Antonio Gramsci, Italiaans politicus en intellectueel. Zijn werken zijn zo indrukwekkend dat ze een eigen publiek op de been brengen. Hierdoor helpen ze de wijken waar hij werkt uit het slop te komen en toeristen aan te trekken. Je vindt de ‘murals’ van Jorit aan het Piazza Pietro Leopoldo (Mandela) en aan de Via Antonio Canova 25 (Gramsci).
Ook de Franse JR is in Florence inmiddels bekend door groot (tijdelijk) werk op het Palazzo Strozzi. Deze ‘Wond’ zoals het werk heette was een verwijzing naar de schade die de corona-pandemie aangericht heeft in de wereld van cultuur. Inmiddels is het kunstwerk verdwenen. Een ander werk van JR in Florence vormde onderdeel van zijn project ‘Inside Out’. Hiermee laat hij over de hele wereld foto’s zien van personen met een bijzonder verhaal. In Florence waren dat de musici van het Toscaans orkest die door de pandemie thuis zaten.
Street art in Florence is overal en verandert steeds. Wil je meer hierover ontdekken? Hou mijn instagram in de gaten voor de meest recente vondsten of loop met me mee tijdens een stadswandeling waarbij ik je alles uitleg over wat we onderweg tegenkomen!
